Nội dung chính
Vụ án Trương Mỹ Lan – Chủ tịch Tập đoàn Vạn Thịnh Phát – cùng đồng phạm (giai đoạn 2) vừa được Tòa án Nhân dân TP.HCM xét xử đã làm rúng động dư luận bởi quy mô và mức độ nghiêm trọng. Với các tội danh lừa đảo chiếm đoạt tài sản, vận chuyển trái phép tiền tệ qua biên giới và rửa tiền, vụ án này được Bộ Tư pháp đánh giá là “điển hình, nổi cộm” về hành vi rửa tiền trong “Báo cáo nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế về xử lý hình sự đối với tội phạm rửa tiền có nguồn gốc từ tham nhũng.” Số tiền liên quan lên tới hơn 445.748 tỷ đồng, khiến đây trở thành một trong những vụ án kinh tế lớn nhất từ trước đến nay tại Việt Nam.
Tham nhũng: Lối đi của dòng tiền “bẩn”
Theo nghiên cứu của Bộ Tư pháp, các vụ án tham nhũng thời gian qua đều có điểm chung: số tiền chiếm đoạt khổng lồ, lên tới hàng trăm, thậm chí hàng ngàn tỷ đồng. Những khoản tiền này không chỉ phục vụ chi tiêu cá nhân, mua bất động sản hay đầu tư kinh doanh, mà còn được “rửa” qua các hoạt động từ thiện nhằm nâng cao uy tín xã hội. “Đây là những hành vi điển hình của rửa tiền,” báo cáo khẳng định.
Đáng lo ngại hơn, tội phạm tham nhũng ngày càng có xu hướng tẩu tán tài sản ra nước ngoài. Khi cơ quan chức năng phát hiện, phần lớn tài sản đã được chuyển đổi dưới danh nghĩa người thân, đầu tư vào dự án hoặc mua tài sản giá trị lớn như xe sang, bất động sản. Cơ quan điều tra dù nỗ lực phối hợp với chính quyền địa phương để kê biên, phong tỏa, nhưng việc thu hồi tài sản vẫn đối mặt với vô vàn thách thức.
Từ đại án PVN đến Việt Á: Bức tranh toàn cảnh
Báo cáo của Bộ Tư pháp điểm danh hàng loạt vụ án kinh tế đình đám, minh họa rõ nét sự phức tạp của tội phạm tham nhũng và rửa tiền. Vụ án tại PVN và PVC với vai trò trung tâm của Trịnh Xuân Thanh – cựu Chủ tịch PVC – đã gây thiệt hại hơn 119 tỷ đồng, tham ô 13 tỷ đồng, đồng thời làm đội vốn dự án lên gần 10.000 tỷ đồng. “Con số này chưa phản ánh hết mức độ nghiêm trọng,” báo cáo nhận định.
Ngoài ra, các vụ án như Hà Văn Thắm tại Ocean Bank, “đại án chuyến bay giải cứu” tại Cục Lãnh sự, vụ Việt Á, vụ Phan Văn Anh Vũ hay Trần Phương Bình tại Ngân hàng Đông Á cũng được đưa vào phân tích. “Số lượng vụ án tham nhũng ngày càng tăng, đòi hỏi công tác thu hồi tài sản phải được chú trọng hơn bao giờ hết,” nhóm chuyên gia nhấn mạnh.
Trương Mỹ Lan: “Bà trùm” và đế chế rửa tiền
Trong số các vụ án, Trương Mỹ Lan nổi lên như một trường hợp điển hình. Với hơn 445.748 tỷ đồng được “rửa,” bà Lan cùng 9 đồng phạm đã bị kết án từ 2 đến 12 năm tù vì tội rửa tiền. Vụ án không chỉ phơi bày sự tinh vi của hành vi phạm tội mà còn cho thấy những lỗ hổng trong hệ thống kiểm soát tài sản tại Việt Nam.
Tội phạm “trí thức” và những kẽ hở pháp lý
Nhóm nghiên cứu của Bộ Tư pháp nhận định, tội phạm tham nhũng hiện nay mang tính “trí thức,” không chỉ am hiểu luật pháp mà còn biết cách lợi dụng sơ hở để thực hiện hành vi phạm tội và rửa tiền. Từ việc mua tài sản giá trị trong nước như bất động sản, xe hơi, đến tẩu tán ra nước ngoài hoặc giao dịch qua tiền mã hóa như Bitcoin, Ethereum – một lĩnh vực chưa được pháp luật Việt Nam điều chỉnh rõ ràng – tất cả đều là những “đường băng” mà tội phạm khai thác.
“Khi cơ quan chức năng vào cuộc, tài sản thường đã biến mất hoặc được hợp thức hóa,” báo cáo cảnh báo. Dù các quan chức cấp cao có thể rửa tiền xuyên biên giới, phần lớn tội phạm trong nước vẫn chọn cách truyền thống như đầu tư bất động sản đứng tên người thân.
Đường dài chống rửa tiền
Để đối phó, Bộ Tư pháp nhấn mạnh tầm quan trọng của phòng ngừa tội phạm nguồn, đặc biệt là tham nhũng. Dù pháp luật Việt Nam đã đáp ứng phần nào chuẩn mực quốc tế, các chuyên gia cho rằng cần hoàn thiện cơ chế kiểm soát tài sản, thu nhập – áp dụng không chỉ với cán bộ mà cả người dân. Thanh toán không dùng tiền mặt, quản lý thuế chặt chẽ, đăng ký tài sản giá trị được xem là những giải pháp cấp bách.
Đặc biệt, sự bùng nổ của tiền mã hóa đặt ra thách thức mới. “Đây là kẽ hở để tội phạm rửa tiền nếu không có quy định cụ thể,” nhóm nghiên cứu lo ngại, đồng thời đề xuất hợp nhất hai tội danh “Chứa chấp, tiêu thụ tài sản do người khác phạm tội mà có” và “Rửa tiền” để đảm bảo xử lý thống nhất.
Khi “bẩn” thành “sạch”: Bài toán chưa lời giải
Với các bản án nghiêm khắc từ vụ Trương Mỹ Lan và hàng loạt đại án khác, Việt Nam đang cho thấy quyết tâm trong cuộc chiến chống tham nhũng và rửa tiền. Tuy nhiên, để ngăn chặn dòng tiền “bẩn” biến thành “sạch,” cần hơn nữa một hệ thống pháp lý chặt chẽ, sự phối hợp liên ngành hiệu quả và ý thức trách nhiệm từ toàn xã hội. Hành trình này, rõ ràng, vẫn còn rất dài.
Theo: Báo Dân trí