Ngành quảng cáo sử dụng người nổi tiếng đang phát triển mạnh mẽ tại Việt Nam, nhưng nó cũng đặt ra nhiều thách thức về trách nhiệm và đạo đức. Làm thế nào để cân bằng giữa lợi ích kinh doanh và trách nhiệm với công chúng?
Tiến sĩ Bùi Quốc Liêm, Giảng viên ngành Truyền thông chuyên nghiệp, Đại học RMIT Việt Nam.
Ngành tiếp thị bằng người nổi tiếng và người ảnh hưởng (KOL) đang phát triển mạnh mẽ ở Việt Nam, được thúc đẩy bởi tỷ lệ sử dụng mạng xã hội cao và niềm tin của người tiêu dùng vào những nhân vật trực tuyến. Theo nghiên cứu Influencer Advertising – Asia của Statista Market Insights, tính đến năm 2024, tại Việt Nam đã có 1.132 người ảnh hưởng sở hữu trên 1 triệu người theo dõi.
Mặc dù chưa có số liệu cụ thể về tổng số người nổi tiếng tham gia quảng cáo, nhưng theo báo cáo Influencer Marketing Việt Nam 2024 được thực hiện bởi REVU, 97% doanh nghiệp tại Việt Nam cho rằng sử dụng người ảnh hưởng trong marketing là một hình thức marketing hiệu quả. Sự xuất hiện của người nổi tiếng và KOL trong quảng cáo tạo hiệu ứng lan truyền mạnh mẽ, giúp sản phẩm dễ dàng tiếp cận và thu hút sự chú ý từ thị trường.
Tuy nhiên, sự tin tưởng này cũng đặt ra một nguy cơ lớn, đó là người tiêu dùng có thể dễ dàng bị dẫn dắt bởi những thông tin quảng cáo không chính xác hoặc sai lệch. Khung pháp lý điều chỉnh hoạt động quảng cáo tại Việt Nam bao gồm nhiều văn bản quan trọng, trong đó Luật Quảng cáo 2012 là nền tảng chính.
Trách nhiệm pháp lý của người nổi tiếng khi tham gia quảng cáo là phải đảm bảo rằng thông tin họ cung cấp là chính xác, không gây hiểu lầm và đã được kiểm chứng. Đặc biệt, trong các lĩnh vực như thực phẩm chức năng, dược phẩm và mỹ phẩm, nơi mà thông tin sai lệch có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe người tiêu dùng.
Người nổi tiếng bán hàng trên mạng.
Trong những năm gần đây, các cơ quan quản lý đã tăng cường quản lý hoạt động quảng cáo trên mạng xã hội, nhằm ngăn chặn các hành vi vi phạm và bảo vệ người tiêu dùng. Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo cũng đang được Quốc hội thảo luận.
Để đảm bảo trách nhiệm đạo đức và nghề nghiệp, người nổi tiếng cần tuân thủ nguyên tắc “biết – kiểm chứng – chịu trách nhiệm”. Họ cần tìm hiểu rõ thông tin về sản phẩm, kiểm chứng các tuyên bố quảng cáo trước khi phát ngôn, và sẵn sàng chịu trách nhiệm cho những lời nói công khai của mình.
Quảng cáo sản phẩm không chỉ là một hoạt động thương mại đơn thuần, mà còn là một cam kết về trách nhiệm đối với cộng đồng. Người nổi tiếng, với tầm ảnh hưởng lớn của mình, cần nhận thức sâu sắc về điều này và xây dựng đạo đức nghề nghiệp vững chắc.
Về phía các cơ quan quản lý, cần tiếp tục hoàn thiện hành lang pháp lý và tăng cường thực thi pháp luật để bảo vệ người tiêu dùng và đảm bảo tính nghiêm minh.