Ngân hàng Gen liệt sĩ, một dự án nhân văn của Chính phủ, Bộ Công an và doanh nghiệp GeneStory, đã hoạt động trong một năm và đạt được những kết quả đáng kể. Dự án này nhằm mục đích tìm lại người thân cho hàng trăm nghìn gia đình bằng cách sử dụng công nghệ giám định ADN hiện đại để xác minh danh tính của các liệt sĩ.

Sau một năm hoạt động, Ngân hàng Gen liệt sĩ đã thu nhận hơn 51.000 mẫu ADN từ thân nhân liệt sĩ tại 34 tỉnh, thành, đạt khoảng 5% mục tiêu quốc gia là 1 triệu mẫu vào năm 2030. Qua đó, hoàn thành phân tích, cập nhật vào cơ sở dữ liệu căn cước hơn 11.000 mẫu. Đặc biệt, tính đến thời điểm hiện tại, đã xác định được danh tính 16 trường hợp liệt sĩ vô danh.

Toàn bộ chi phí liên quan đến việc thu mẫu, phân tích, đối sánh và trả kết quả đều được miễn phí. Nguồn kinh phí thực hiện đến từ sự đóng góp của các doanh nghiệp trên cả nước. GeneStory, đơn vị xây dựng Ngân hàng Gen liệt sĩ, cho biết ngân hàng được xây dựng hiện đại, bảo mật, với hệ thống hỗ trợ lưu trữ, phân tích chính xác hàng chục nghìn mẫu ADN, chuẩn hóa quy trình thu mẫu, kiểm soát chất lượng và đào tạo kỹ thuật viên.

Đến năm 2030, ngân hàng gen đặt mục tiêu hoàn thành việc thu nhận 1 triệu mẫu ADN từ thân nhân, góp phần xác định danh tính hàng chục nghìn liệt sĩ vô danh, đồng thời phục vụ cho việc quy tập hài cốt và nghiên cứu y học di truyền trong dài hạn. Dự án không chỉ là một công trình khoa học mang tầm quốc gia, mà còn là biểu tượng cho lòng tri ân sâu sắc của dân tộc Việt Nam với những anh hùng đã ngã xuống vì hòa bình và độc lập của Tổ quốc.

Công nghệ trả lại danh tính cho liệt sĩ đã được phát triển và áp dụng trong thời gian gần đây. Gần hai năm qua, trong quá trình thực hiện giám định hài cốt, các nhà khoa học của Viện Sinh học và các chuyên gia quốc tế đã nỗ lực không ngừng để phát triển, tối ưu hóa và chuyển giao công nghệ phân tích ADN hài cốt liệt sĩ tiên tiến trên nền kỹ thuật giải trình tự thế hệ mới (NGS), dựa trên các chỉ thị SNP phù hợp với điều kiện đặc thù của Việt Nam do phần lớn các mẫu hài cốt đã bị phân hủy nặng sau nhiều thập kỷ trong môi trường nhiệt đới nóng ẩm.

Các kết quả thu được rất đáng ghi nhận: tỷ lệ chiết tách thành công ADN từ các mẫu hài cốt tăng từ 22% lên tới 70% – minh chứng cho một bước tiến quan trọng về công nghệ. Việc giải trình tự gen và phân tích chỉ thị SNP đã mở ra khả năng khớp nối với thân nhân có quan hệ huyết thống xa đến 4 hoặc 5 thế hệ – điều chưa từng đạt được trước đây.

Việc đầu tư, tiếp nhận và đưa vào vận hành các trang thiết bị phân tích ADN hiện đại đánh dấu một bước tiến quan trọng, giúp các nhà khoa học nâng cao năng lực kỹ thuật và làm chủ hoàn toàn công nghệ. Nhờ đó, quy trình phân tích mẫu hài cốt lâu năm được thực hiện trên quy mô lớn, với độ chính xác cao, mở ra khả năng khớp nối dữ liệu ADN giữa mẫu hài cốt và mẫu thân nhân có quan hệ huyết thống xa đến 4-5 thế hệ.

Mới đây, Mỹ cũng đã bàn giao trang thiết bị, vật tư, hóa chất và quy trình xét nghiệm ADN cho Việt Nam nhằm phục vụ giám định hài cốt chưa định danh trong chiến tranh tại Việt Nam. Sự hỗ trợ này sẽ giúp Việt Nam tiếp tục thực hiện công tác giám định ADN hài cốt liệt sĩ một cách hiệu quả hơn.

GeneStory là đơn vị tiên phong trong lĩnh vực phân tích di truyền tại Việt Nam, cung cấp các dịch vụ xét nghiệm di truyền chính xác và đáng tin cậy. Cùng với Ngân hàng Gen liệt sĩ, GeneStory đang nỗ lực để giúp tìm lại người thân cho hàng trăm nghìn gia đình và góp phần xây dựng một tương lai tốt đẹp hơn cho các gia đình liệt sĩ.

Chiều ngày 25/7, tại Hà Nội, Cục Cảnh sát Quản lý hành chính về trật tự xã hội (C06, Bộ Công an) đã tổ chức Hội nghị trực tuyến sơ kết một năm triển khai kế hoạch thu nhận mẫu ADN cho thân nhân của liệt sĩ chưa xác định được danh tính trên toàn quốc. Thủ tướng Phạm Minh Chính đã phát biểu chỉ đạo tại hội nghị này.

Thủ tướng cho biết, Việt Nam có hơn 1,2 triệu liệt sĩ, trong đó khoảng 900.000 hài cốt đã được quy tập về các nghĩa trang. Tuy nhiên, vẫn còn khoảng 300.000 hài cốt liệt sĩ đã được an táng nhưng chưa xác định được danh tính. Bên cạnh đó, Việt Nam hiện có khoảng 652.000 thương binh, 198.000 bệnh binh, hơn 132.000 Bà mẹ Việt Nam Anh hùng và khoảng 320.000 người chịu ảnh hưởng chất độc hóa học.

Thủ tướng bày tỏ sự xúc động khi nhắc lại những con số này và cho biết chất độc dioxin để lại không chỉ ảnh hưởng đến cuộc đời của những người trực tiếp hứng chịu, mà còn di truyền qua các thế hệ con cháu. Chiến tranh đã lùi xa, nhưng còn bao gia đình vẫn đau đáu chờ đợi thông tin về phần mộ, hài cốt người thân để được đưa về quê hương an táng.

Người đứng đầu Chính phủ yêu cầu các cơ quan, đơn vị phải đẩy nhanh tiến độ thu nhận mẫu ADN để không kịp thời. ‘Nếu không làm nhanh, sẽ không kịp nữa. Không ai sống mãi để chờ kết quả. Cho nên, chúng ta phải đột phá, hành quân nhanh hơn để chạy đua với thời gian. Đây là cuộc chạy đua vì ký ức, vì đạo lý và vì tương lai’, Thủ tướng chia sẻ.

Theo Cục Cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội, tính đến ngày 20/7/2025, cơ quan chức năng đã hoàn thành phân tích 11.138 mẫu ADN thân nhân liệt sĩ và cập nhật vào Cơ sở dữ liệu Căn cước hơn 10.000 dữ liệu ADN của thân nhân các liệt sĩ. Hội nghị cũng nghe báo cáo về kết quả triển khai kế hoạch thu nhận mẫu ADN cho thân nhân liệt sĩ. Tính đến thời điểm hiện tại, đã có 57.273 mẫu được thu nhận. Nhiều địa phương đã vận động xã hội hóa để thu nhận mẫu ADN cho thân nhân liệt sĩ.

Tại hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã trao Thông báo kết quả giám định ADN hài cốt liệt sĩ cho đại diện thân nhân các gia đình liệt sĩ. Sự kiện này đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc xác định danh tính liệt sĩ và giúp đỡ gia đình họ.

Thủ tướng nhấn mạnh, việc thu nhận mẫu ADN cho thân nhân liệt sĩ là một nhiệm vụ quan trọng, không chỉ giúp xác định danh tính liệt sĩ mà còn góp phần giải quyết nỗi đau của các gia đình. Chính phủ sẽ tiếp tục ủng hộ và tạo điều kiện cho công tác này, nhằm giúp các gia đình liệt sĩ sớm tìm được thông tin về người thân của mình.

Để đẩy nhanh tiến độ thu nhận mẫu ADN, Thủ tướng yêu cầu các cơ quan, đơn vị cần tăng cường phối hợp, huy động các nguồn lực và nâng cao hiệu quả công tác. Đồng thời, cần tuyên truyền, vận động và hỗ trợ các gia đình liệt sĩ để họ hiểu rõ về tầm quan trọng của việc thu nhận mẫu ADN và tích cực tham gia vào công tác này.

Thủ tướng tin tưởng, với sự nỗ lực và quyết tâm của các cơ quan, đơn vị, công tác thu nhận mẫu ADN cho thân nhân liệt sĩ sẽ đạt được kết quả tích cực, góp phần giải quyết một phần quan trọng của công tác hậu chiến, thể hiện đạo lý và trách nhiệm của đất nước đối với các gia đình liệt sĩ.