Hệ thống phòng thủ tên lửa và phòng không Patriot do Mỹ viện trợ cho Ukraine đang gặp phải những thách thức đáng kể trong việc đối phó với các tên lửa đạn đạo của Nga. Theo báo cáo từ Wall Street Journal, trong những tháng gần đây, radar của hệ thống Patriot đã gặp khó khăn trong việc phát hiện các tên lửa đạn đạo như Iskander-M hoặc Kinzhal. Điều này đã khiến lực lượng phòng không Ukraine phải phóng tới 100 tên lửa trong vòng 1,5 đến 2 phút chỉ để đánh chặn một mục tiêu, cho thấy hiệu quả thấp của Patriot trong điều kiện chiến sự hiện nay.

Nguyên nhân của vấn đề này nằm ở sự phát triển của vũ khí Nga. Các tên lửa mới sử dụng quỹ đạo bay phức tạp khiến radar AN/MPQ-53 của Patriot khó phát hiện. Minh chứng cho điều này là các đợt tập kích quy mô lớn của Nga, chẳng hạn như cuộc tấn công vào Kiev ngày 10/7 với hơn 550 máy bay không người lái và tên lửa, bao gồm cả tên lửa đạn đạo.

Quân đội Ukraine đã phải sử dụng một lượng lớn tên lửa PAC-3 đắt đỏ, mỗi quả trị giá khoảng 4 triệu USD, để bảo vệ các mục tiêu trọng yếu. Trong những tuần gần đây, nhiều quan chức Ukraine đã công khai kêu gọi phương Tây cung cấp thêm hệ thống Patriot để bảo vệ bầu trời, đặc biệt là trước nguy cơ mất dần ưu thế phòng không khi kho đạn tên lửa đánh chặn dần cạn kiệt.

Patriot vốn đóng vai trò quan trọng đối với năng lực phòng thủ của Ukraine nhằm đối phó với các cuộc không kích dữ dội của Nga. Tuy nhiên, Lầu Năm Góc đã nắm được những vấn đề mới phát sinh và đang cân nhắc lại việc tiếp tục chuyển giao hệ thống Patriot đến các khu vực giao tranh ác liệt.

Trước tình hình đó, châu Âu đang thúc đẩy một phương án thay thế: hệ thống phòng không SAMP/T do liên doanh Pháp – Italy Eurosam phát triển. Được trang bị radar ARABEL có tầm quét 360 độ và khả năng phát hiện mục tiêu ở khoảng cách hơn 350km, SAMP/T được cho là phù hợp hơn với các mối đe dọa hiện đại.

Hệ thống này chỉ cần 15 người vận hành, trong khi Patriot cần tới 90 người, giúp giảm đáng kể gánh nặng nhân sự. SAMP/T sử dụng tên lửa Aster 30 có khả năng đánh chặn máy bay, máy bay không người lái và tên lửa đạn đạo ở cự ly tối đa 120km. Pháp và Italy khẳng định phiên bản nâng cấp SAMP/T NG sẽ có khả năng đối phó cả với tên lửa siêu vượt âm như Kinzhal, dù triển vọng này vẫn bị giới chuyên gia hoài nghi.

Trong bối cảnh xung đột tại Ukraine ngày càng leo thang, với các cuộc tập kích bằng UAV tự sát của Nga ngày càng tăng, Ukraine đã tìm ra một vũ khí phòng không hiệu quả để đối phó với mối đe dọa này. Đó là pháo phòng không tự hành Gepard do Đức sản xuất, một phương tiện đã chứng minh khả năng thể hiện ấn tượng trong việc bắn rơi các UAV Shahed của Nga.

Các UAV Shahed, với khả năng mang đầu đạn nặng 90kg và bay hàng nghìn km nhờ hệ thống dẫn đường vệ tinh, đã trở thành một mối đe dọa đáng kể đối với Ukraine. Tuy nhiên, các pháo phòng không tự hành Gepard, với cặp pháo tự động 35mm Oerlikon điều khiển bằng radar, đã chứng minh là một trong những hệ thống phòng thủ hiệu quả nhất chống lại UAV Shahed.

Theo một kỹ sư phòng không Ukraine có biệt danh ‘Alchemist’, các hệ thống pháo 35mm tự động tạo ra những đám mây đạn dày đặc, giúp phá hủy UAV chỉ trong phạm vi vài km. Hàng chục hệ thống Gepard của Ukraine, cùng với một số lượng nhỏ hơn các hệ thống Skynex hiện đại hơn, đã đảm nhiệm lớp phòng thủ tầm trung quan trọng trong các cuộc tập kích bằng UAV Shahed.

Một chiếc Gepard của Đức với 2 khẩu pháo Oerlikon 35mm từng bắn rơi nhiều UAV chỉ với một loạt đạn. Các UAV tấn công Shahed của Nga liên tục nhắm vào các thành phố Ukraine, và đánh chặn loại UAV chạy bằng động cơ cánh quạt này là ‘ưu tiên cao nhất’ ở Kiev.

Kể từ khi Nga phóng chiếc Shahed đầu tiên vào Ukraine gần 3 năm trước, họ đã triển khai hàng chục nghìn UAV tự sát, khoảng 29.000 chiếc tính đến nay. Một chiếc Shahed có thể có giá từ 50.000 đến 150.000 USD.

Tần suất các cuộc tấn công bằng UAV đang tăng nhanh cả về quy mô. Nga chấp nhận mất nhiều UAV Shahed, khoảng 75% bị chặn, vì các đợt tấn công dồn dập được thiết kế để bào mòn hệ thống phòng không.

Nếu lực lượng Ukraine phải dùng tên lửa đất đối không cho mỗi UAV Shahed, kho tên lửa của họ có thể cạn trong vài tuần hoặc vài tháng. Tập đoàn Lockheed Martin của Mỹ chỉ sản xuất khoảng 600 quả tên lửa Patriot mỗi năm, loại tên lửa trị giá hàng triệu USD.

Các loại tên lửa phòng không nhỏ hơn thì rẻ hơn, nhưng cũng vẫn đắt. Ngược lại, khoảng 80 hệ thống Gepard cùng một số Cheetah mà Mỹ gửi sang Ukraine là vũ khí giá rẻ. Đây là phương tiện cũ, đã qua sử dụng, đơn giản và đáng tin cậy so với tiêu chuẩn hiện đại.

Chi phí vận hành Gepard chủ yếu nằm ở giá đạn pháo 35mm. Sau khi gửi toàn bộ kho đạn thời Chiến tranh Lạnh cho Ukraine vào năm 2023, Đức đã trả cho Rheinmetall 181 triệu USD để tái khởi động dây chuyền sản xuất và chế tạo thêm 300.000 viên đạn mới nặng 1,5kg.

Với kíp chiến đấu Gepard, chi phí bắn rơi một UAV Shahed chỉ vào khoảng vài nghìn USD. Chính nhờ sự tiết kiệm và độ chính xác đó mà Gepard đang giữ vai trò tuyến đầu trong chiến dịch phòng thủ của Ukraine trước UAV Shahed.

Chính phủ Australia tiếp tục thể hiện sự ủng hộ mạnh mẽ và vững chắc đối với Ukraine dưới sự lãnh đạo của Thủ tướng Anthony Albanese. Bộ Quốc phòng Australia vừa thông báo về việc bàn giao lô xe tăng M1A1 Abrams đầu tiên cho quân đội Ukraine, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong mối quan hệ hợp tác quốc phòng giữa hai quốc gia.

Bộ trưởng Quốc phòng Australia, Richard Marles, nhấn mạnh rằng hơn một nửa trong số 49 chiếc M1A1 Abrams mà Canberra đã cam kết viện trợ cho Kiev đã được chuyển giao trong đợt này. Ông khẳng định rằng Australia vẫn kiên định ủng hộ Ukraine và mong muốn một nền hòa bình công bằng, lâu dài cho quốc gia này.

Đại sứ Ukraine tại Australia, Vasyl Myroshnychenko, đã xác nhận thông tin này và gửi lời cảm ơn chân thành tới chính phủ Australia. Ông Myroshnychenko miêu tả hành động này không chỉ là hỗ trợ quân sự đơn thuần mà còn là một biểu tượng của tình đoàn kết mạnh mẽ, mang lại hy vọng và niềm tin cho người dân Ukraine trong những thời khắc khó khăn.

Quá trình viện trợ 49 xe tăng M1A1 Abrams cho Ukraine đã được Australia cam kết từ tháng 10 năm 2023. Tuy nhiên, việc chuyển giao bị trì hoãn trong 9 tháng, có lẽ do các ràng buộc từ phía Mỹ. Hợp đồng ban đầu yêu cầu Australia phải được Mỹ chấp thuận trước khi chuyển giao xe tăng cho một bên thứ ba như Ukraine.

Sau khi Mỹ đồng ý, Canberra đã được phép bàn giao loạt xe tăng Abrams cho Kiev. Trong cuộc gặp với Tổng thống Volodymyr Zelensky tại Italy vào ngày 18 tháng 5, Thủ tướng Albanese đã cho biết rằng lô xe tăng đầu tiên đang trên đường tới Ukraine.

Australia đã mua 59 xe tăng M1A1 Abrams vào năm 2007, nhưng chúng chưa bao giờ được sử dụng trong thực chiến. Những chiếc xe tăng này đã bị loại biên và sẽ được thay thế bằng phiên bản M1A2 SEP v3 hiện đại hơn.

Mỹ cũng đã chuyển giao 31 xe tăng M1A1SA Abrams cho Ukraine, đủ để trang bị cho một tiểu đoàn thiết giáp. Quân đội Ukraine đã tuyên bố rằng mẫu xe tăng có giá 10 triệu USD của Mỹ sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc chọc thủng phòng tuyến đối phương.

Tuy nhiên, Ukraine đã phải hứng chịu nhiều thiệt hại dù chỉ triển khai hạn chế, không tham gia các chiến dịch đột kích hiệp đồng theo học thuyết quân sự của NATO. Trang phân tích thông tin chiến sự Oryx ước tính rằng Ukraine đã mất ít nhất 22 chiếc Abrams kể từ khi loại xe này tham gia chiến đấu vào tháng 2 năm 2024.