Hà Nội đang đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong quy hoạch đô thị, với mục tiêu trở thành một đô thị thông minh, hiện đại và bền vững. Thành phố đã và đang tận dụng các công nghệ như GIS (Hệ thống Thông tin Địa lý), BIM (Mô hình thông tin xây dựng), AI (Trí tuệ nhân tạo) và IoT (Internet vạn vật) trong quy hoạch, nhằm tạo ra một hệ sinh thái quy hoạch hiện đại. Tại đây, mọi công trình, tuyến đường, mạng lưới hạ tầng được mô hình hóa 3D, đánh giá vòng đời, kết nối dữ liệu thời gian thực và hỗ trợ ra quyết định nhanh chóng, chính xác.

Hà Nội đã đặt mục tiêu đến năm 2026 sẽ số hóa 100% hồ sơ quy hoạch sử dụng đất và quy hoạch phân khu trên nền GIS. Đến năm 2030, toàn bộ dữ liệu quy hoạch kỹ thuật và kiến trúc của thành phố sẽ được GIS hóa và cung cấp công khai trên nền tảng tra cứu trực tuyến. Điều này không chỉ là bước tiến về mặt kỹ thuật, mà còn khẳng định cam kết về minh bạch và cải cách hành chính của chính quyền đô thị hiện đại.

Các chuyên gia cho rằng, ứng dụng công nghệ số trong quy hoạch không chỉ để xây nhiều hơn, nhanh hơn, mà còn để phát triển hài hòa hơn, bền vững hơn. Đó là tư duy quy hoạch mới mà Hà Nội cần theo đuổi. PGS.TS Trần Hải Dương, chuyên gia công nghệ đô thị, nhấn mạnh rằng, Hà Nội đang cần xây dựng một hệ sinh thái dữ liệu thông minh, tích hợp GIS, AI, IoT với Big Data để phục vụ quy hoạch, giám sát và dự báo phát triển đô thị.

Theo lộ trình được Sở Quy hoạch – Kiến trúc Hà Nội công bố, thành phố đặt ra các cột mốc cụ thể: giai đoạn 2025-2026 sẽ hoàn tất số hóa toàn bộ hồ sơ quy hoạch phân khu, quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch hạ tầng kỹ thuật cấp thành phố; giai đoạn 2027-2030 sẽ mở rộng mô hình hóa dữ liệu BIM cho các công trình công cộng, tuyến đường, hạ tầng kỹ thuật chủ chốt; giai đoạn 2030-2035 sẽ triển khai nền tảng tra cứu dữ liệu mở toàn thành phố, kết nối quy hoạch với dữ liệu dân cư, giao thông, môi trường trên nền GIS – BIM – AI.

Tầm nhìn xuyên suốt của lộ trình này là xây dựng một hệ thống ‘bản sao số’ toàn diện cho đô thị Hà Nội, nơi mỗi quyết định quy hoạch đều có căn cứ từ dữ liệu, mô phỏng, phân tích và đánh giá chính sách theo thời gian thực. Để thành công, thành phố cần không chỉ dừng lại ở đầu tư công nghệ, mà còn phải cải cách đồng bộ về thể chế, đào tạo nhân lực, xây dựng văn hóa minh bạch hóa dữ liệu và kết nối cộng đồng.

Sau khi thực hiện sáp nhập, nhiều địa phương đang gặp khó khăn trong việc áp dụng các văn bản cũ và chậm ban hành văn bản mới, gây ra sự gián đoạn trong hoạt động quản lý và ảnh hưởng đến quyền lợi của người dân. Tình trạng này đặt ra yêu cầu cấp thiết phải nhìn nhận đầy đủ những hệ lụy pháp lý và tìm ra giải pháp để đảm bảo tính thống nhất và ổn định của hệ thống pháp luật tại chính quyền địa phương.

Trong quá trình đổi mới và hiện đại hóa nền hành chính quốc gia, chủ trương sắp xếp và tinh gọn tổ chức bộ máy nhà nước là một trong những nội dung trọng tâm được Đảng và Nhà nước xác định xuyên suốt qua nhiều nhiệm kỳ. Từ Nghị quyết Trung ương 6 (khóa XII) đến Nghị quyết số 18-NQ/TW, Nghị quyết số 19-NQ/TW và gần đây nhất là Nghị quyết số 60-NQ/TW ngày 12/4/2025 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII, tinh thần cải cách và sắp xếp đơn vị hành chính được khẳng định là cần thiết để xây dựng nền hành chính nhà nước tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, hướng đến mô hình chính quyền địa phương hiện đại, có khả năng quản trị tốt và phục vụ người dân, doanh nghiệp.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy tình trạng “khoảng trống pháp lý” và “lúng túng thể chế” đã và đang xuất hiện tại không ít địa phương. Tốc độ sắp xếp tổ chức bộ máy đang đi nhanh hơn so với tiến độ chuẩn bị thể chế đi kèm, đặc biệt là việc xây dựng và ban hành văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL) phục vụ cho hoạt động của chính quyền địa phương sau sáp nhập.

Quá trình sáp nhập đơn vị hành chính, nếu không đi kèm với sự chuẩn bị kỹ lưỡng về thể chế, sẽ tất yếu dẫn đến sự chồng chéo, mâu thuẫn hoặc thiếu hụt văn bản điều chỉnh, từ đó tạo ra những hệ lụy pháp lý nghiêm trọng. Trong thực tiễn triển khai tại nhiều địa phương, tình trạng ban hành VBQPPL không kịp tiến độ tổ chức lại bộ máy đang trở thành điểm nghẽn, cản trở việc ổn định hoạt động của chính quyền mới.

Để khắc phục tình trạng này, cần tuân thủ các nguyên tắc bảo đảm thống nhất, ổn định hệ thống pháp luật khi tổ chức lại đơn vị hành chính. Trước hết, cần bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ với hệ thống pháp luật hiện hành. Việc sửa đổi, thay thế hoặc ban hành mới VBQPPL tại địa phương sau khi sáp nhập phải được rà soát kỹ lưỡng về mặt căn cứ pháp lý, bảo đảm không mâu thuẫn hoặc chồng chéo với luật và các văn bản của Trung ương.

Thứ hai, cần bảo đảm tính kế thừa hợp lý. Việc sáp nhập đơn vị hành chính không có nghĩa là phủ nhận hoàn toàn giá trị của hệ thống văn bản tại các đơn vị cũ. Ngược lại, nhiều văn bản đã được xây dựng công phu, đã được kiểm nghiệm trong thực tiễn và đang phát huy hiệu quả, cần được kế thừa, hiệu chỉnh, chứ không nên xóa bỏ hoàn toàn.

Thứ ba, lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm trong quá trình xây dựng pháp luật. Trong mọi hoạt động quản trị nhà nước, việc lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm không chỉ là một khẩu hiệu hành chính, mà phải được thể hiện rõ trong nội dung và quy trình xây dựng văn bản pháp luật.

Để hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật sau sáp nhập, cần thực hiện một số giải pháp cụ thể. Trước hết, cần tổ chức một cuộc tổng rà soát hệ thống VBQPPL đang áp dụng tại các đơn vị hành chính liên quan. Trên cơ sở rà soát, chính quyền cấp huyện cần lập danh mục phân loại các văn bản theo ba nhóm: (i) văn bản tiếp tục áp dụng không cần sửa đổi; (ii) văn bản cần sửa đổi, bổ sung; (iii) văn bản cần bãi bỏ.

Thứ hai, cần xây dựng bộ tiêu chí đánh giá chất lượng thể chế sau sáp nhập. Chất lượng thể chế không thể đo bằng số lượng văn bản ban hành mà cần có các tiêu chí rõ ràng về hiệu lực, hiệu quả, tính hợp pháp, tính khả thi và tính minh bạch.

Thứ ba, cần củng cố đội ngũ làm công tác pháp chế ở địa phương. Một trong những điểm yếu cố hữu của chính quyền địa phương là năng lực pháp chế chưa được quan tâm đúng mức. Sau sáp nhập, điều này càng trở nên nghiêm trọng khi địa bàn quản lý rộng hơn, số lượng đầu mối công việc tăng lên, nhưng đội ngũ làm công tác pháp chế vẫn còn mỏng, thiếu chuyên môn hoặc kiêm nhiệm.

Cuối cùng, cần áp dụng công nghệ thông tin trong hệ thống hóa và quản lý văn bản pháp luật địa phương. Việc quản lý văn bản thủ công đang là một rào cản lớn khiến các địa phương chậm trễ trong rà soát và điều chỉnh hệ thống VBQPPL.

Trong thời đại kỹ thuật số hiện nay, việc áp dụng chuyển đổi số trong hoạt động bảo tàng đã trở thành xu hướng tất yếu trên toàn thế giới. Mục tiêu chính của xu hướng này là hiện đại hóa công tác bảo tồn di sản, tăng cường khả năng tiếp cận và hội nhập với xu thế phát triển chung của bảo tàng thế giới. Tại Việt Nam, các bảo tàng cũng cần thiết phải có một phòng chuyển đổi số để góp phần quan trọng trong công tác bảo tồn di sản một cách bền vững, cũng như thu hút công chúng thế hệ mới và hội nhập quốc tế.

TS Nguyễn Anh Minh, Giám đốc Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, đã chia sẻ quan điểm về việc cần thiết thành lập phòng chuyển đổi số trong các bảo tàng tại Việt Nam sau chuyến đi học tập và trao đổi kinh nghiệm bảo tồn di sản tại Ba Lan. Kinh nghiệm của Ba Lan, một quốc gia có hệ thống bảo tàng hiện đại và năng động bậc nhất Đông Âu, cho thấy việc thành lập phòng chuyển đổi số đã trở thành một phần không thể thiếu trong hoạt động của các bảo tàng.

Phòng chuyển đổi số tại các bảo tàng Ba Lan đảm nhiệm nhiều nhiệm vụ chuyên biệt, bao gồm số hóa hiện vật, xây dựng và cập nhật cơ sở dữ liệu, đăng tải nội dung lên các nền tảng số, phục vụ cho công tác in ấn, xuất bản, cũng như truyền thông và nghiên cứu. Các bảo tàng tại Ba Lan đều được trang bị studio chụp ảnh chuyên nghiệp với hệ thống ánh sáng chuẩn bảo tàng và máy ảnh hiện đại với độ phân giải cao, giúp số hóa chi tiết từng hiện vật và tác phẩm nghệ thuật với tiêu chuẩn kỹ thuật cao.

Sau khi số hóa, dữ liệu sẽ được cập nhật lên hệ thống nền tảng số và tích hợp vào cơ sở dữ liệu số hóa, giúp lưu giữ toàn bộ hiện vật, hình ảnh và tư liệu của bảo tàng. Quá trình này đóng vai trò quan trọng trong việc chia sẻ hình ảnh các hiện vật đến với các chuyên gia, nhà nghiên cứu, sinh viên và công chúng trong nước và quốc tế.

Việc thành lập phòng chuyển đổi số không còn là sự lựa chọn mà đã trở thành một yêu cầu cấp thiết đối với các bảo tàng ở Việt Nam. Điều này sẽ giúp hiện đại hóa công tác bảo tồn, tăng cường khả năng tiếp cận di sản và từng bước hội nhập với xu thế phát triển chung của bảo tàng thế giới trong kỷ nguyên số.

Tuy nhiên, tại Việt Nam hiện nay, hầu hết các bảo tàng vẫn vận hành theo mô hình truyền thống và chưa có phòng chuyên trách cho chuyển đổi số. Các chuyên gia cho rằng nếu không có bước nhảy về công nghệ, bảo tàng sẽ tiếp tục lùi lại phía sau, không bắt kịp nhu cầu và tâm lý tiếp cận mới của công chúng.

Một rào cản lớn là hầu hết các bảo tàng tại Việt Nam chưa có phòng chuyên trách cho chuyển đổi số. Việc số hóa hiện vật, nếu có, thường được thực hiện rời rạc, dưới dạng các dự án ngắn hạn, thuê ngoài. Điều này khiến dữ liệu thiếu đồng bộ, không bảo mật, khó duy trì và không phát huy được giá trị về lâu dài.

Do đó, việc thành lập một quỹ chuyển đổi số trong lĩnh vực bảo tàng tại Việt Nam là hết sức cần thiết. Quỹ này sẽ tạo ra nguồn lực ổn định để hỗ trợ các bảo tàng từng bước hình thành phòng chuyển đổi số, triển khai số hóa hiện vật, xây dựng cơ sở dữ liệu và phát triển nền tảng trưng bày số một cách bài bản và bền vững.

Trong 6 tháng đầu năm 2025, tỉnh Quảng Ninh đã thể hiện sự chủ động và quyết liệt trong việc triển khai và giám sát thi hành pháp luật. Tỉnh đã ban hành nhiều kế hoạch, văn bản chỉ đạo và phân công rõ trách nhiệm cho các sở, ngành, địa phương để triển khai nhanh chóng và hiệu quả các chính sách pháp luật trọng tâm.

Song song với đó, tỉnh đã tăng cường giám sát chặt chẽ thông qua các hoạt động kiểm tra, rà soát và xử lý nghiêm các vi phạm; đồng thời nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ, hiện đại hóa quy trình làm việc, góp phần đưa pháp luật vào cuộc sống, bảo đảm công tác quản lý nhà nước hiệu lực, hiệu quả.

Một trong những trọng tâm của tỉnh là triển khai đồng bộ, quyết liệt các nhiệm vụ nhằm tổ chức thi hành hiệu quả chính sách, pháp luật, đảm bảo tính kịp thời, thống nhất và đồng bộ trên toàn địa bàn. Tỉnh đã xác định 5 lĩnh vực trọng điểm cần theo dõi, bao gồm: Phòng, chống khai thác thủy sản bất hợp pháp (IUU), bảo vệ môi trường biển, hải đảo, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, giao rừng, chuyển mục đích sử dụng rừng và thực hiện chính sách an sinh xã hội hậu Covid-19.

Trong 6 tháng đầu năm 2025, tỉnh đã ban hành 50 văn bản quy phạm pháp luật, bao gồm 3 nghị quyết và 47 quyết định, quy định chi tiết thi hành các luật mới như Luật Đất đai, Luật Nhà ở… Tất cả các văn bản được xây dựng đúng trình tự, thủ tục, thể hiện sự nghiêm túc trong công tác lập pháp tại địa phương.

Công tác phổ biến, giáo dục pháp luật cũng được triển khai mạnh mẽ. Kế hoạch số 37/KH-UBND về tuyên truyền pháp luật năm 2025 đã được ban hành sớm, tạo nền tảng để các ngành, địa phương thực hiện hiệu quả nhiệm vụ truyền thông pháp lý tới cán bộ, công chức và người dân.

Bên cạnh đó, công tác xử lý vi phạm hành chính và thanh tra, kiểm tra thi hành pháp luật tiếp tục được đẩy mạnh. Trong 4 tháng đầu năm, toàn tỉnh ghi nhận hơn 34.900 vụ vi phạm hành chính, xử phạt với số tiền thu về ngân sách đạt hơn 165 tỷ đồng. Công tác xử lý tội phạm cũng được tăng cường, với 352 vụ án hình sự được khởi tố mới.

Tỉnh cũng đã chỉ đạo các cơ quan chuyên môn tăng cường rà soát, cập nhật văn bản quy phạm pháp luật, kịp thời điều chỉnh để phù hợp với thực tế. Điển hình ở lĩnh vực đất đai, tỉnh đã tổ chức hội nghị tập huấn Luật Đất đai 2024 cho hàng trăm cán bộ quản lý, đồng thời hướng dẫn người dân thực hiện thủ tục hành chính, đẩy mạnh số hóa dữ liệu địa chính.

Về công tác pháp chế, tỉnh đã nhanh chóng ban hành kế hoạch triển khai, chỉ đạo Sở Nội vụ và Sở Tư pháp phối hợp kiện toàn tổ chức bộ máy, phân công cán bộ pháp chế chuyên trách hoặc kiêm nhiệm. Hiện toàn tỉnh có 44 người làm công tác pháp chế tại các sở, ngành và doanh nghiệp nhà nước, trong đó 100% có trình độ đại học luật trở lên.

Có thể khẳng định, sự chủ động trong triển khai và quyết liệt trong giám sát đã giúp Quảng Ninh trở thành điểm sáng trong tổ chức thi hành pháp luật. Với những nỗ lực và quyết tâm trong việc xây dựng và thực thi pháp luật, Quảng Ninh tiếp tục là một địa phương đi đầu trong việc đảm bảo hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước và tạo môi trường kinh doanh lành mạnh cho các tổ chức, cá nhân.