Đến nay, đã có 248 ổ dịch tả lợn châu Phi được phát hiện tại 20/34 tỉnh thành trên cả nước, với hơn 20.280 con lợn bị tiêu hủy. Dịch bệnh đang diễn biến phức tạp và lây lan nhanh chóng, gây ra thiệt hại kinh tế lớn và trở thành mối lo lắng của người dân.

Tuy nhiên, công tác phòng chống dịch bệnh đang gặp nhiều khó khăn do tình trạng người dân giấu dịch, không báo cáo dịch bệnh, bán ‘chạy’ lợn ốm, giết mổ chui, tiêu thụ nội bộ, vứt xác lợn bừa bãi… Tình trạng giấu dịch đang diễn ra phổ biến tại nhiều địa phương. Tại Phú Thọ, từ đầu năm đến nay, dịch tả lợn châu Phi đã phát sinh trên địa bàn 14 xã, với tổng số lợn ốm, chết, tiêu hủy là 722 con. Cơ quan chức năng đã liên tiếp phát hiện các vụ vận chuyển lợn nhiễm dịch đi tiêu thụ.

Để phòng chống dịch tả lợn châu Phi, đòi hỏi nỗ lực đến từ cả hai phía: chính quyền và người dân. Tuy nhiên, thái độ thờ ơ, vô trách nhiệm thông qua hành vi vứt xác lợn ra môi trường, hoặc vận chuyển lợn nhiễm bệnh mang đi tiêu thụ, đang khiến việc ứng phó dịch bệnh khó càng thêm khó.

Ông Phan Quang Minh, Phó cục trưởng Cục chăn nuôi và thú y (Bộ NN-MT), cho biết tình trạng giấu dịch, không báo cáo dịch bệnh đang diễn ra phổ biến với các hình thức: bán ‘chạy’, giết mổ chui, tiêu thụ nội bộ, vứt xác lợn bừa bãi, báo cáo không đúng sự thật, thiếu sự chủ động kiểm tra…

Nguyên nhân chính khiến người dân chưa chủ động khai báo khi lợn nhiễm dịch tả lợn châu Phi xuất phát từ tâm lý sợ thiệt hại kinh tế và thiếu niềm tin vào chính sách hỗ trợ. Nghị định 02/2017 trước đây quy định hộ chăn nuôi được hỗ trợ thiệt hại do thiên tai, dịch bệnh, song quy trình rất phức tạp. Người dân chậm được hưởng hỗ trợ, thậm chí một số địa phương không chi trả hỗ trợ thiệt hại kịp thời.

Để khắc phục tình trạng thiếu hụt nhân lực, Cục Chăn nuôi và thú y đang cử các đoàn công tác đi khảo sát, nghiên cứu và đề xuất Bộ NN-MT tổ chức mô hình trạm thú y liên xã, nhằm thuận lợi trong giám sát, phòng chống dịch bệnh cũng như kiểm soát giết mổ. Bộ NN-MT đã trình Chính phủ ký ban hành nghị định mới về chính sách hỗ trợ khắc phục dịch bệnh, có hiệu lực từ 25.7 tới đây. Trong đó, lợn chết do dịch bệnh sẽ được hưởng mức hỗ trợ 40.000 đồng/kg hơi.

Song song với xây dựng chính sách hỗ trợ, việc siết chặt quy trình kiểm soát và nắm tình hình địa bàn khi dịch bệnh bùng phát cũng cần được chú trọng. Đại biểu Quốc hội Phạm Văn Hoà (đoàn Đồng Tháp) cho rằng không thể vin vào lý do sáp nhập, địa bàn rộng hoặc thiếu cán bộ thú y mà dẫn tới lơ là, ‘bỏ trận địa’.

Một vấn đề nữa được vị đại biểu lưu ý, đó là xử lý nghiêm các trường hợp vận chuyển, giết mổ, tiêu thụ lợn nhiễm bệnh nói chung và nhiễm dịch tả lợn châu Phi nói riêng. ‘Cả một xe tải chở đầy lợn nhiễm bệnh như vậy thì không thể nói là vô tình hay không biết. Cần phải nghiêm trị để làm gương, răn đe người khác’, ông Hoà kiến nghị.

Là một phần của nỗ lực ngăn chặn dịch bệnh lây lan, luật sư Nguyễn Thị Thúy, Đoàn luật sư TP.Hà Nội, cho biết các hành vi vận chuyển, giết mổ lợn nhiễm bệnh để tiêu thụ ra thị trường có thể bị xử phạt hành chính theo Nghị định 90/2017 về xử phạt hành chính trong lĩnh vực thú y, hoặc Nghị định 115/2018 xử phạt hành chính về an toàn thực phẩm; trường hợp nghiêm trọng hơn thì có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội vi phạm quy định về an toàn thực phẩm quy định tại điều 317 bộ luật Hình sự.

Công an tỉnh Quảng Ngãi đang phối hợp với các cơ quan chức năng để điều tra và xử lý một trường hợp thu mua và vận chuyển heo bệnh không rõ nguồn gốc. Sự việc được phát hiện tại một cơ sở thu gom heo do bà Trần Thị Thùy Dương, 56 tuổi, ở xã Nghĩa Hành, Quảng Ngãi làm chủ.

Qua kiểm tra đột xuất, lực lượng chức năng đã phát hiện 72 con heo tại hiện trường, trong đó 69 con đã được đưa lên xe để vận chuyển, 3 con còn trong chuồng và 5 con đã chết. Tuy nhiên, chủ cơ sở không xuất trình được giấy tờ chứng minh nguồn gốc cũng như kiểm dịch đối với số heo bệnh này.

Theo bà Dương, số heo này được mua từ các thương lái và người dân tại xã Nghĩa Hành, và dự kiến sẽ được vận chuyển vào các tỉnh Gia Lai và Đồng Nai để giết mổ, sau đó bán lại cho các cơ sở chế biến thực phẩm như lạp xưởng.

Sau khi tiến hành lấy mẫu xét nghiệm, kết quả từ Trung tâm Chẩn đoán và xét nghiệm thú y Trung ương II (Trạm Đà Nẵng) cho thấy 21/22 mẫu dương tính với virus gây bệnh dịch tả lợn châu Phi (ASFV).

Ông Võ Năng Chuyên, Trưởng phòng Nghiệp vụ – tổng hợp, thuộc Chi cục Quản lý thị trường tỉnh Quảng Ngãi, khẳng định rằng đàn heo bệnh này mắc dịch tả lợn châu Phi và bắt buộc phải tiêu hủy theo quy định.

Để ngăn chặn nguy cơ số heo nhiễm bệnh bị tuồn ra thị trường tiêu thụ, lực lượng chức năng đã phối hợp với chính quyền địa phương tiến hành tiêu hủy toàn bộ đàn heo ngay trong đêm.

Toàn bộ hồ sơ vụ việc đã được chuyển đến cơ quan chức năng để xử lý vi phạm hành chính đối với hành vi vận chuyển heo bệnh không rõ nguồn gốc, theo quy định pháp luật.

Thượng tá Đoàn Dương, Phó trưởng Phòng Cảnh sát kinh tế Công an tỉnh Quảng Ngãi, kêu gọi người dân khi phát hiện việc thu gom, vận chuyển gia súc, gia cầm không rõ xuất xứ, đặc biệt là các trường hợp nghi ngờ heo bệnh, cần nhanh chóng báo cho cơ quan chức năng để kịp thời ngăn chặn và xử lý.

Phòng Cảnh sát kinh tế sẽ tiếp tục phối hợp với công an các xã, phường tăng cường tuần tra, kiểm soát, và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm liên quan đến vận chuyển và tiêu thụ heo bệnh trên địa bàn.