Từ ngày 1.1.2026, việc tính tiền đền bù khi Nhà nước thu hồi đất có thể sẽ biến động đáng kể do áp dụng bảng giá đất mới, được xây dựng tiệm cận với giá thị trường. Luật Đất đai 2024 và Nghị định 151/2025/NĐ-CP đã đưa ra quy định quan trọng về việc xây dựng và áp dụng bảng giá đất mới.

Cụ thể, UBND cấp tỉnh sẽ có trách nhiệm xây dựng và quyết định bảng giá đất lần đầu, công bố và áp dụng từ ngày 1.1.2026. Hằng năm, UBND tỉnh sẽ tiếp tục điều chỉnh, sửa đổi, bổ sung bảng giá đất để công bố và áp dụng từ ngày 1.1 của năm tiếp theo. Bảng giá đất sẽ được xây dựng theo khu vực, vị trí và được UBND tỉnh công bố và áp dụng từ ngày 1.1.2026.

Việc điều chỉnh bảng giá đất sẽ tiệm cận với giá đất thị trường, mà giá đền bù đất được tính theo giá đất cụ thể. Tiền đền bù khi thu hồi đất sẽ được tính dựa trên giá đất cụ thể. Theo quy định tại khoản 3 Điều 159 Luật Đất đai 2024, giá đất cụ thể được xác định bằng phương pháp hệ số điều chỉnh giá đất được tính như sau: Giá đất của thửa đất cần định giá (1m2) = giá đất trong bảng giá đất của thửa đất cần định giá x hệ số điều chỉnh giá đất.

Các yếu tố ảnh hưởng đến giá đất được quy định tại Điều 8 Nghị định 71/2024/NĐ-CP bao gồm vị trí, địa điểm của thửa đất, khu đất; điều kiện về giao thông, cấp thoát nước, cấp điện; diện tích, kích thước, hình thể của thửa đất, khu đất; các yếu tố liên quan đến quy hoạch xây dựng; hiện trạng môi trường, an ninh; thời hạn sử dụng đất và các yếu tố khác ảnh hưởng đến giá đất phù hợp với điều kiện thực tế, truyền thống văn hóa, phong tục tập quán của địa phương.

Do đó, từ ngày 1.1.2026, với việc áp dụng giá đất thị trường sẽ ảnh hưởng đến giá đền bù đất. Giá đền bù có thể sẽ cao hơn so với hiện nay, trừ trường hợp bồi thường bằng việc cho thuê đất trả tiền một lần cho cả thời gian thuê thì giá đất tính tiền thuê đất sẽ là giá đất cụ thể do UBND cấp có thẩm quyền quyết định ngay tại thời điểm phê duyệt.

Trong nỗ lực thu hút đầu tư vào lĩnh vực công nghiệp, tỉnh Thái Nguyên đang tập trung nguồn lực để phát triển hạ tầng, mục tiêu là thu hút các dự án có quy mô lớn. Tuy nhiên, vào thời điểm các địa phương trên địa bàn tỉnh đang tích cực thực hiện công tác giải phóng mặt bằng để triển khai hàng loạt dự án trong quý III/2025, một số hộ dân đã lợi dụng cơ hội này để tiến hành xây dựng trái phép với mục đích kê khai đền bù.

Các hộ dân đã thực hiện việc xây dựng một cách ồ ạt, thậm chí có hộ xây dựng trong đêm để hoàn thành công trình, khiến cho chính quyền địa phương không kịp ngăn chặn. Ông Lê Thanh Sơn, Chủ tịch UBND xã Điềm Thụy, cho biết rằng có hộ dân chỉ mất một buổi sáng để dựng xong công trình tạm. Nếu không có biện pháp xử lý kịp thời, tình trạng xây dựng trái phép có nguy cơ lan rộng.

Thực tế cho thấy, tại khu vực phường Vạn Xuân và phường Phổ Yên, hàng loạt công trình, chuồng trại, bể phốt, mái tôn đã được dựng lên. Trước tình trạng này, chính quyền địa phương đã phải lập biên bản yêu cầu dừng thi công đối với các trường hợp vi phạm. Tuy nhiên, một số hộ dân khác vẫn cố tình xây dựng thêm, với lý do không nắm rõ thông tin quy hoạch hoặc chỉ dựng tạm để phục vụ sinh hoạt.

Tuy nhiên, trên thực tế, việc cố tình xây dựng trái phép không chỉ dừng lại ở đó, mà còn có ý đồ trục lợi. Một người dân địa phương đã chia sẻ rằng nhiều người dân có tâm lý tranh thủ xây dựng thêm để nhận tiền đền bù khi dự án đang chờ triển khai. Người dân này hy vọng sẽ có biện pháp xử lý dứt điểm để không để tình trạng vi phạm tiếp diễn công khai như hiện nay.

Cùng với việc xây dựng trái phép, nhiều hộ dân còn đề nghị chuyển đổi mục đích sử dụng đất, kê khai sai hiện trạng nhằm trục lợi. Các hộ dân cố tình xây dựng trái phép sẽ gây khó khăn trong việc bồi thường và ảnh hưởng đến việc triển khai các dự án đầu tư. Nhà nước cần đảm bảo công bằng và đúng đối tượng khi đền bù, giải tỏa, bồi thường tài sản trên đất cho người dân. Không thể chi tiền để trả cho những trường hợp gian dối, thậm chí là có hành vi vi phạm pháp luật.

Vấn đề đặt ra là cần phải ngăn chặn và xử lý các trường hợp xây dựng trái phép. Hộ dân nào xây dựng trái phép, lực lượng chức năng cần lập biên bản xử phạt ngay lập tức. Để quản lý và sử dụng đất hiệu quả, cần căn cứ vào quy hoạch hiện tại và sử dụng công cụ hỗ trợ như quay flycam để phát hiện xây dựng trái phép. Chính sách đền bù và bồi thường cho dân cần phải đúng đối tượng, không thể lãng phí ngân sách cho những kẻ cố tình trục lợi. Nếu làm nghiêm, thì không thể có người dân nào cố tình làm sai được. Nếu cố tình xây dựng trái phép, thì cần phải có biện pháp cưỡng chế quyết liệt và không bồi thường.

Trong bối cảnh các ngành, lĩnh vực đang gặp nhiều khó khăn, tỉnh Nghệ An đang kỳ vọng vào việc đẩy mạnh đầu tư công để tiếp tục thúc đẩy nền kinh tế tăng trưởng mạnh. Tuy nhiên, tiến độ thực hiện một số công trình, dự án trọng điểm trên địa bàn tỉnh còn chậm do vướng mắc trong công tác đền bù, giải phóng mặt bằng và thi công.

Đại diện Sở Tài chính Nghệ An cho biết, trong 6 tháng đầu năm 2025, tình hình kinh tế – xã hội của tỉnh đã duy trì đà tăng trưởng tích cực với GRDP tăng 8,24%, thu ngân sách nhà nước ước thực hiện 13.909 tỷ đồng, đạt 78,5% dự toán. Mặc dù vậy, tiến độ giải ngân vốn đầu tư công còn chậm, đặc biệt là trong công tác giải phóng mặt bằng.

Dự án Đường ven biển từ Nghi Sơn (Thanh Hóa) – Cửa Lò (Nghệ An) là một trong những dự án giao thông trọng điểm của tỉnh, nhưng vẫn còn tình trạng chậm trễ trong giải phóng mặt bằng và thi công. Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An yêu cầu các sở, ngành liên quan và Ban Quản lý dự án phải giải quyết dứt điểm những vướng mắc và bàn giao toàn bộ mặt bằng trong tháng 7 này.

Tỉnh Nghệ An kỳ vọng đầu tư công sẽ là một trong những động lực chính thúc đẩy tăng trưởng nền kinh tế. Tuy nhiên, để đạt mục tiêu tăng trưởng GRDP đạt 10,5% như đã đề ra, địa phương này cần giải quyết những khó khăn, vướng mắc trong việc thực hiện các công trình, dự án trọng điểm.

Với những giải pháp thiết thực và kịp thời, cùng việc bộ máy chính quyền địa phương 2 cấp được vận hành ổn định, thông suốt và hiệu quả, những ‘điểm nghẽn’ liên quan đến các dự án đầu tư công sẽ được Nghệ An tháo gỡ triệt để. Trong năm 2024, tỉnh Nghệ An đã đặt mục tiêu giải ngân vốn đầu tư công tập trung đạt từ 95% trở lên, nhưng tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công tập trung của toàn tỉnh chỉ đạt 91,37% so với kế hoạch Thủ tướng giao và 84,31% so với tổng kế hoạch được phân bổ.

Bài học từ năm 2024 cho thấy, công tác lập hồ sơ, giải phóng mặt bằng chậm, năng lực thi công yếu, sự phối hợp thiếu đồng bộ giữa các đơn vị đã gây ra tình trạng chậm trễ. Ông Phạm Văn Hoá – Giám đốc Sở Công thương Nghệ An nhấn mạnh rằng, các dự án đầu tư sẽ tác động tích cực đến ngành xây dựng và dịch vụ, tiêu dùng khi triển khai thi công xây dựng.

Để đạt mục tiêu tăng trưởng kinh tế ở mức 2 con số trong năm 2025, các cấp, các ngành cần tập trung, nỗ lực thực hiện đồng bộ, thống nhất, kịp thời và hiệu quả 11 nhiệm vụ, giải pháp đã được HĐND tỉnh thông qua.