Trong bối cảnh Tổng thống Mỹ Donald Trump áp dụng chính sách thuế quan mạnh tay, các nước ASEAN có thể tận dụng cơ hội để tăng cường hợp tác và mở rộng quan hệ thương mại với các đối tác khác.

ASEAN có thể xem xét lại những mối quan hệ bị bỏ quên với các đối tác thương mại khác, cũng như mở cửa cho sinh viên nước ngoài để thúc đẩy phát triển kinh tế khu vực. Đây là tư vấn của ông Nazir Razak, Chủ tịch Hội đồng tư vấn kinh doanh ASEAN (ASEAN-BAC).

Ông Nazir cho rằng việc tăng cường quan hệ kinh tế trong khu vực bằng cách tăng cường thương mại và đầu tư nội khối ASEAN là rất quan trọng. Đồng thời, ASEAN cũng cần hình thành quan hệ đối tác chặt chẽ hơn với các khu vực khác trên thế giới, chẳng hạn như Trung Quốc, Ấn Độ và Nhật Bản.

Hợp tác với Nhật Bản trong các lĩnh vực như trí tuệ nhân tạo và năng lượng là một ví dụ. Ông Nazir cho rằng Mỹ và Trung Quốc đang đi trước rất xa trong lĩnh vực AI, nhưng Nhật Bản và ASEAN có thể hợp tác và xây dựng năng lực trong lĩnh vực này.

Một trong những sáng kiến được đề xuất là cấp giấy phép lao động tự động cho sinh viên tốt nghiệp tại Malaysia. Ông Nazir đề xuất chính phủ Malaysia nên làm cho việc học tập tại nước này trở nên hấp dẫn hơn bằng cách cho phép sinh viên tốt nghiệp được nhận thị thực làm việc tự động trong hai năm.

Áp lực thuế quan Mỹ đang khiến các doanh nghiệp Malaysia lo lắng khi chỉ còn một tháng nữa là đến thời điểm áp dụng mức thuế 24% đối với tất cả hàng hóa xuất khẩu của nước này sang Mỹ.

Chủ tịch Liên đoàn các nhà sản xuất Malaysia (FMM) Tan Sri Soh Thian Lai nhấn mạnh rằng hơn 50% doanh nghiệp Malaysia sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng nếu không đạt được thỏa thuận giảm thuế với Mỹ. Điều này có thể làm giảm biên độ lợi nhuận của các doanh nghiệp hơn 30%, buộc một số công ty phải thu hẹp hoạt động sản xuất kinh doanh.

Đặc biệt, các công ty có hoạt động sản xuất phục vụ các doanh nghiệp Mỹ đặt trụ sở tại Malaysia sẽ bị ảnh hưởng nặng nề. Nếu tình hình này kéo dài, áp lực về tài chính có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng hơn cho các ngành công nghiệp phụ thuộc vào xuất khẩu.

Ảnh minh họa: Xuất khẩu hàng hóa Malaysia sang Mỹ

Ông Soh cho biết thêm rằng ngay cả khi Mỹ chấp nhận mức thuế quan thấp hơn từ 10% đến 15%, Malaysia vẫn sẽ giảm khả năng cạnh tranh so với các quốc gia phải chịu mức thuế thấp hơn. Điều này có thể khiến những nhà nhập khẩu Mỹ tìm nguồn cung mới.

Kể từ tháng 4/2025, tất cả hàng hóa xuất khẩu của Malaysia sang Mỹ đều phải chịu mức thuế là 10%, khiến nhiều công ty chịu áp lực tài chính đáng kể, đặc biệt là các công ty trước đây được hưởng mức thuế thấp hoặc bằng 0.

Giám đốc điều hành Trung tâm nghiên cứu kinh tế xã hội (SERC) Lee Heng Guie cho biết các doanh nghiệp địa phương vẫn đang theo dõi chặt chẽ diễn biến tình hình đàm phán thuế quan.

Từ tháng 4 tới nay, một số doanh nghiệp, đặc biệt là trong lĩnh vực điện và điện tử (E&E), đã đẩy nhanh các lô hàng sang Mỹ trước thời điểm phải chịu mức thuế cao hơn.

Thành viên cấp cao của Hội đồng Hành động Kinh tế Malaysia Ahmad Yazid Othman cho rằng Malaysia cần đa dạng hóa thị trường và phân tán rủi ro bằng cách đầu tư vào nhiều lĩnh vực khác, đặc biệt là những lĩnh vực không phụ thuộc vào xuất khẩu.

Ông Ahmad Yazid Othman nhấn mạnh rằng Malaysia là một quốc gia xuất khẩu, không phải mọi lĩnh vực đều bị ảnh hưởng như nhau. Do đó, Malaysia không nên “bỏ tất cả trứng vào một giỏ” mà cần chuẩn bị các kịch bản để ứng phó khi mức thuế quan chính thức được áp dụng.