Cục Hàng không Việt Nam vừa phát đi công điện khẩn đến các đơn vị liên quan trong ngành, yêu cầu triển khai cấp tốc các biện pháp ứng phó với bão số 3, hay còn gọi là bão Wipha. Mục tiêu chính là đảm bảo an toàn tối đa cho hành khách, phương tiện, tài sản tại các sân bay và hạn chế đến mức thấp nhất tác động tiêu cực đến hoạt động khai thác bay.

Cục Hàng không yêu cầu các cơ quan, đơn vị có liên quan tổ chức trực 24/24 giờ và thực hiện nghiêm túc Quy trình ứng phó bão, áp thấp nhiệt đới trong hoạt động hàng không dân dụng. Hệ thống cảng hàng không trong vùng ảnh hưởng của bão, đặc biệt là Cảng hàng không quốc tế Vân Đồn và các Cảng hàng không trực thuộc Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV), cần chủ trì và phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan để kiểm tra hệ thống kết cấu hạ tầng cảng hàng không và hệ thống thông tin liên lạc.

Đơn vị chức năng cần triển khai phương án phòng chống mưa, bão nhằm hạn chế thiệt hại do mưa, bão gây ra và nhanh chóng ổn định mọi hoạt động hàng không để phục vụ các nhu cầu của hành khách. Việc bố trí trực 24/24 giờ, chủ động cập nhật thông tin khí tượng để kịp thời đề xuất phương án khai thác phù hợp và an toàn cũng được nhấn mạnh.

Đặc biệt, sau khi bão suy yếu và đổ bộ vào đất liền, các cơ quan chức năng cần chú ý đến nguy cơ gây mưa sau bão. Các hãng hàng không và cơ sở cung cấp dịch vụ bảo đảm hoạt động bay được yêu cầu tăng cường công tác phối hợp, theo dõi chặt chẽ diễn biến của bão số 3 để có phương án điều chỉnh kế hoạch bay hoặc thay đổi lịch bay cho phù hợp và đảm bảo an toàn cho hoạt động bay.

Trung tâm Khí tượng Hàng không (Tổng công ty Quản lý bay Việt Nam – VATM) vừa đưa ra dự báo về những ảnh hưởng của cơn bão Wipha đến hoạt động hàng không. Từ đêm 21 và sáng 22-7, hoàn lưu phía Tây bão Wipha có thể ảnh hưởng đến phân khu 1,2,3 thuộc Vùng thông báo bay (FIR) Hà Nội, xuất hiện mây CB cao tới FL460–540, gây dông, mưa lớn và hiện tượng thời tiết nguy hiểm.

Tâm bão có khả năng chạm vào phân khu 2 FIR Hà Nội vào khoảng từ 18 giờ đến 21 giờ ngày 21-7, cách sân bay Nội Bài khoảng 240 km. Trong ngày 21 và 22-7, tại sân bay Nội Bài có lúc có mưa vừa đến mạnh, có dông, tầm nhìn giảm còn 1,5-3 km.

Trước đó, nhiều chuyến bay đã phải lùi giờ khởi hành, tạm dừng khai thác, chuyển hướng hạ cánh tại sân bay khác hay bay chờ trong các ngày 19,20-7 do ảnh hưởng bởi bão Wipha, mưa dông. Vietnam Airlines và Vietjet đã có thông báo điều chỉnh kế hoạch khai thác một số chuyến bay do ảnh hưởng của thời tiết xấu.

Ngành hàng không Việt Nam đang trên đà phát triển mạnh mẽ và dự kiến sẽ tiếp tục tăng trưởng ấn tượng trong giai đoạn 2025-2030. Theo báo cáo của Boeing, tốc độ tăng trưởng của ngành hàng không Việt Nam sẽ đạt khoảng 8,1%/năm trong giai đoạn này. Sự tăng trưởng này sẽ kéo theo nhu cầu máy bay, nhân lực ngành hàng không và quản lý không lưu tăng cao.

Với tốc độ tăng trưởng này, số lượng hành khách đi đến, đi từ và trong nội bộ Việt Nam dự kiến sẽ tăng gấp đôi trong vòng thập kỷ tới, với hơn 75 triệu lượt khách/năm trong giai đoạn 2026-2035. Điều này đòi hỏi sự đầu tư và phát triển cơ sở hạ tầng, cũng như nâng cao năng lực quản lý không lưu để đảm bảo an toàn và hiệu quả.

Để đáp ứng nhu cầu này, Boeing và Tổng công ty Quản lý bay Việt Nam (VATM) đã ký kết Biên bản ghi nhớ (MOU) về việc nghiên cứu triển khai các sáng kiến chiến lược để nâng cao an toàn và hiệu quả của hệ thống quản lý không lưu của Việt Nam. Biên bản ghi nhớ này tập trung vào bốn trụ cột hợp tác chiến lược, bao gồm quản lý vùng trời, hệ thống thông tin toàn hệ thống, ứng dụng công nghệ thế hệ mới và đào tạo và phát triển nguồn nhân lực.

Ông Lê Hoàng Minh, Chủ tịch Hội đồng thành viên VATM, cho biết việc hợp tác với Boeing sẽ giúp VATM nâng cao năng lực và hiệu quả của hệ thống quản lý không lưu, đặc biệt trong bối cảnh thị trường hàng không đang tăng trưởng mạnh mẽ và dự án trọng điểm là Cảng Hàng không quốc tế Long Thành dự kiến đưa vào khai thác vào cuối năm nay. Sự hợp tác này sẽ giúp Việt Nam nâng cao năng lực quản lý không lưu và đáp ứng nhu cầu tăng trưởng của ngành hàng không.

Thông tin về sự hợp tác giữa Boeing và VATM có thể được tìm hiểu thêm tại trang web của Boeing và trang web của Tổng công ty Quản lý bay Việt Nam.

Sau vụ rơi máy bay của Air India gần đây, câu hỏi về sức khỏe tâm lý của phi công đã trở thành tâm điểm chú ý, đặc biệt khi nhiều thảm kịch hàng không đã xảy ra do nguyên nhân này. Các nhà điều tra đang xem xét kỹ hồ sơ y tế của cơ trưởng Sumeet Sabharwal, người điều khiển chuyến bay Air India 171, gặp nạn vào ngày 12/6, làm 241 người thiệt mạng. Báo cáo ban đầu cho thấy các công tắc điều khiển nhiên liệu đã bị tắt ngay sau khi máy bay cất cánh, dẫn đến mất lực đẩy và rơi xuống một khu dân cư ở Ahmedabad. Thông tin về việc cơ trưởng Sabharwal từng nghỉ phép vì lý do tang chế và có dấu hiệu trầm cảm đã thu hút sự quan tâm đến vấn đề tâm lý của phi công, mặc dù Air India nhấn mạnh rằng chưa có kết luận nào được đưa ra khi cuộc điều tra vẫn đang diễn ra.

Câu chuyện của chuyến bay Air India 171 không phải là trường hợp đơn lẻ. Ngành hàng không đã chứng kiến nhiều thảm kịch được cho là do khủng hoảng tâm thần của phi công. Ví dụ, vụ tai nạn của Germanwings vào năm 2015, khiến 150 người thiệt mạng, xảy ra khi cơ phó Andreas Lubitz cố tình khóa cửa buồng lái, điều khiển máy bay lao vào núi ở Pháp. Điều tra cho thấy Lubitz từng bị trầm cảm nặng, đã che giấu bệnh và từng tìm kiếm thông tin về cơ chế khóa buồng lái. Tương tự, giả thuyết về vụ tự sát của cơ trưởng cũng được đặt ra trong vụ mất tích của chuyến bay MH370 vào năm 2014. Dù chưa có bằng chứng chính thức, cựu Thủ tướng Australia Tony Abbott vào năm 2020 cho biết các quan chức Malaysia từ sớm đã tin rằng đây là một vụ “giết người do tự sát”.

Ngoài ra, một vụ tai nạn vào năm 2013 của hãng hàng không Mozambique cũng được xác định là do cơ trưởng cố tình điều khiển máy bay rơi xuống đất, sau khi nhốt cơ phó bên ngoài buồng lái. Những sự việc này đã làm dấy lên mối quan ngại về việc liệu ngành hàng không có đủ biện pháp để đảm bảo an toàn tâm lý cho phi công hay không.

Các chuyên gia cho rằng ngành hàng không vẫn chưa có biện pháp đầy đủ để xử lý vấn đề tâm lý của phi công. Dữ liệu cho thấy nếu tính riêng các vụ tai nạn do phi công tự sát, có thể là nguyên nhân tử vong lớn thứ hai trong các vụ rơi máy bay phương Tây từ năm 2012. Phi công bắt buộc phải trải qua kiểm tra sức khỏe định kỳ, nhưng nhiều người tránh né vì sợ mất giấy phép bay. Một nghiên cứu vào năm 2022 cho thấy hơn 56% phi công Mỹ từng né tránh việc khám sức khỏe vì lo ngại ảnh hưởng đến công việc.

Chuyên gia hàng không Marc Atherton nhận định rằng ngành hàng không toàn cầu có hệ thống quản lý rủi ro rất tốt về kỹ thuật và vận hành, nhưng lại thiếu chiến lược rõ ràng cho sức khỏe tâm thần – yếu tố sống còn trong an toàn bay. Tổ chức IPAAC, một liên minh quốc tế hỗ trợ đồng nghiệp ngành hàng không, cũng cho rằng sức khỏe tinh thần nên được xem là một phần cấu thành an toàn bay. Họ kêu gọi mở rộng các chương trình hỗ trợ ẩn danh giữa các nhân viên cùng ngành để giúp phát hiện và can thiệp sớm.

Sau thảm kịch Germanwings, một số đề xuất cải tiến thiết kế cửa buồng lái nhằm tránh việc một phi công cố ý nhốt người còn lại bên ngoài đã được đưa ra. Tuy nhiên, giới chức cảnh báo rằng thay đổi đó có thể làm tăng nguy cơ bị xâm nhập buồng lái từ bên ngoài. Vào năm 2023, Hội Hàng không Hoàng gia Anh (RAeS) công bố báo cáo cảnh báo rằng dù ngành hàng không đã có nỗ lực hỗ trợ nhân viên đối mặt với vấn đề tâm lý, nhưng vẫn thiếu hệ thống quản lý rủi ro tâm thần hiệu quả ngay từ đầu.

“Đã có nhiều tiến bộ toàn cầu trong lĩnh vực này”, ông Dave Fielding – Chủ tịch IPAAC chia sẻ. “Nhưng tất cả vẫn đang ở giai đoạn sơ khai và cần tiếp tục nỗ lực mạnh mẽ hơn”, ông nói. Với những thách thức và rủi ro liên quan đến sức khỏe tâm lý của phi công, ngành hàng không cần tiếp tục đầu tư vào việc nâng cao an toàn tâm lý để ngăn chặn các thảm kịch tương tự xảy ra trong tương lai.