Cải cách khu vực công: Mở rộng cơ hội cho nhân tài
Trong bối cảnh Việt Nam đẩy mạnh cải cách thể chế và tinh gọn bộ máy, một đề xuất đáng chú ý đã được đưa ra: cho phép ký hợp đồng với doanh nhân, chuyên gia, và nhà khoa học xuất sắc để nắm giữ các vị trí lãnh đạo trong cơ quan hành chính nhà nước.
Đây không chỉ là một giải pháp kỹ thuật trong quản lý nhân sự mà còn phản ánh một tầm nhìn mới về xây dựng đội ngũ cán bộ đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước. Việc mở rộng “cửa vào” khu vực công cho những người có năng lực nổi trội, bất kể họ đến từ đâu, sẽ góp phần tạo ra một đội ngũ cán bộ đa dạng về xuất thân, phong phú về tư duy và giàu kinh nghiệm thực tiễn.
Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Cán bộ, công chức đang được Chính phủ trình Quốc hội đã đưa ra đề xuất đáng chú ý: “Cho phép ký hợp đồng với các doanh nhân, nhà khoa học, chuyên gia, luật sư có thành tích đặc biệt để đảm nhiệm vị trí công chức lãnh đạo, quản lý”. Mục tiêu của chính sách này là tạo cơ chế linh hoạt để tuyển chọn được những người có tài và có tâm, có khả năng giải quyết những nhiệm vụ phức tạp trong hệ thống hành chính hiện đại.
Tuy nhiên, điểm mới này cũng đặt ra một số vấn đề cần giải quyết thấu đáo. Trước hết, cần phân định rõ ràng giữa “công chức theo luật định” và “công chức theo hợp đồng đặc biệt”. Việc bổ nhiệm lãnh đạo thông qua hợp đồng không thể là con đường tắt để bỏ qua các tiêu chuẩn, điều kiện vốn rất chặt chẽ của hệ thống công vụ.
Thứ hai, cần thiết lập rõ ràng cơ chế đánh giá kết quả thực thi nhiệm vụ đối với các công chức lãnh đạo theo hợp đồng. Bên cạnh đó cần có phương thức chấm dứt hợp đồng minh bạch, phù hợp với pháp luật.
Trước đó, Việt Nam đã có những mô hình thí điểm tương tự ở cấp tỉnh, thành phố. Chẳng hạn như việc thi tuyển chức danh Giám đốc Sở, Phó Giám đốc Sở tại TPHCM, Quảng Ninh. Những mô hình này dù còn hạn chế về quy mô nhưng cho thấy tính khả thi của việc mở rộng “nguồn cung cán bộ” từ ngoài hệ thống hành chính truyền thống.
Điều quan trọng là phải đặt việc ký hợp đồng trong một tổng thể chính sách lớn hơn, bao gồm cả đào tạo, luân chuyển, đánh giá năng lực, xây dựng văn hóa tổ chức và kiểm soát quyền lực hiệu quả. Nếu chính sách được thiết kế bài bản, thực hiện công khai, lựa chọn đúng người và đúng việc thì việc ký hợp đồng với các trí thức xuất sắc ngoài nhà nước sẽ là chất xúc tác mạnh mẽ để làm mới nền hành chính công.