Iran đã lên tiếng chỉ trích châu Âu vì không thực hiện đúng cam kết trong thỏa thuận hạt nhân năm 2015 và khẳng định không có kế hoạch nối lại đàm phán với Mỹ trước thềm cuộc họp mới với các nước châu Âu tại Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ. Thỏa thuận hạt nhân năm 2015 được ký kết giữa Iran và các nước thành viên thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc, cùng với Đức, nhằm thiết lập các giới hạn đối với chương trình hạt nhân của Tehran để đổi lấy việc dỡ bỏ các lệnh trừng phạt đối với quốc gia Trung Đông này.
Tuy nhiên, thỏa thuận này đã sụp đổ vào năm 2018 khi Mỹ rút khỏi thỏa thuận một cách đơn phương và tái áp đặt các lệnh trừng phạt nghiêm khắc. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran, Esmaeil Baqaei, đã chỉ trích các bên châu Âu đã mắc sai lầm và không thực hiện đúng trách nhiệm của mình trong việc thực thi thỏa thuận hạt nhân. Phát biểu này được đưa ra ngay trước cuộc họp giữa các quan chức Iran và đại diện của Anh, Pháp, Đức nhằm thảo luận về tương lai của thỏa thuận hạt nhân.
Ba cường quốc châu Âu đã đe dọa kích hoạt cơ chế ‘snapback’ của Liên hợp quốc – một quy trình có thể khôi phục lại các lệnh trừng phạt quốc tế đối với Tehran, với lý do Iran đã vi phạm các cam kết hạt nhân của mình. Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế cho biết Iran hiện là quốc gia duy nhất không sở hữu vũ khí hạt nhân nhưng lại làm giàu uranium lên tới 60%, cao hơn nhiều so với giới hạn 3,67% được quy định trong thỏa thuận năm 2015.
Ông Baqaei khẳng định việc ba nước châu Âu kích hoạt cơ chế tái áp đặt các lệnh trừng phạt của Liên hợp quốc là “vô nghĩa, không thể biện minh và vô đạo đức”, lập luận rằng Iran chỉ bắt đầu giảm bớt việc tuân thủ các cam kết sau khi các nước phương Tây không tuân thủ thỏa thuận. Về quan hệ với Mỹ, ông Baqaei tuyên bố Iran không có ý định đối thoại với Washington sau khi vòng đối thoại thứ sáu bị hủy do tình hình an ninh.
Trước những cáo buộc từ Mỹ và Israel rằng Iran đang âm thầm phát triển vũ khí hạt nhân, Tehran đã nhiều lần khẳng định chương trình hạt nhân của nước này hoàn toàn phục vụ mục đích dân sự. Tình hình xung quanh thỏa thuận hạt nhân năm 2015 hiện đang đối mặt với những thách thức nghiêm trọng hơn bao giờ hết, và viễn cảnh khôi phục thỏa thuận này đang trở nên ngày càng khó khăn.
Như vậy, có thể thấy rằng mối quan hệ giữa Iran và các nước châu Âu cũng như Mỹ đang ở trong một giai đoạn căng thẳng và phức tạp. Các bên liên quan cần phải có những bước đi cẩn trọng và sáng tạo để giải quyết các vấn đề tồn tại và tìm ra một giải pháp bền vững cho vấn đề hạt nhân của Iran.