Nghỉ hè là khoảng thời gian quan trọng để trẻ em tái tạo năng lượng, phát triển kỹ năng và trải nghiệm thực tế. Tuy nhiên, đối với nhiều gia đình, kỳ nghỉ này lại trở thành giai đoạn “mệt mỏi” nhất trong năm. Nguyên nhân không chỉ xuất phát từ sự xáo trộn trong nhịp sống hàng ngày mà còn từ nỗi lo lắng về việc con trẻ dần chìm sâu vào thế giới mạng, nơi mà tưởng chừng chỉ mang lại giải trí nhưng lại có thể dẫn đến nhiều hệ lụy khó lường.
Chị L.T.P., cư dân phường Bồ Đề, Hà Nội, là một trong số hàng trăm gia đình đang phải đối mặt với thách thức liên quan đến việc “trẻ và điện thoại thông minh”. Chị P. chia sẻ, sau gần hai tháng nghỉ hè, các con chị bắt đầu có những biểu hiện thay đổi tính cách, hay nói chuyện lớn tiếng hoặc cáu gắt, làm việc cầm chừng, chỉ mong muốn nhanh chóng quay lại với điện thoại hay tivi. Đặc biệt, cô con gái lớn 12 tuổi của chị luôn gắn bó chặt chẽ với chiếc điện thoại, đến mức ăn uống hay đi vệ sinh cũng không rời tay.
Theo bác sĩ Nguyễn Như Mạnh, Thạc sĩ Tâm lý học lâm sàng, việc lạm dụng internet và trò chơi điện tử có thể gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tâm thần. Nghiện game và internet có thể dẫn đến các rối loạn tâm thần như trầm cảm, lo âu, căng thẳng kéo dài. Ngoài ra, điều này còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng giao tiếp xã hội, gây rối loạn giấc ngủ, mất ngủ và làm suy giảm hiệu quả học tập cũng như công việc.
Tiến sĩ Đặng Hoàng Ngân, chuyên gia tâm lý học phát triển trẻ em và thanh thiếu niên, cảnh báo rằng trẻ em sử dụng mạng xã hội có nguy cơ bắt chước hành vi xấu lan truyền trên mạng, hình thành niềm tin lệch lạc về giá trị đạo đức, giá trị sống. Một số trẻ tin rằng, mạng xã hội là nơi chứa mọi lời giải, thậm chí coi người nổi tiếng là ‘kim chỉ nam’ về tư duy và hành vi hay tin rằng, sự giàu có là mục tiêu tối thượng.
Trong khi đó, theo PGS.TS Nguyễn Trọng Lưu, Phó Chủ tịch Hội Phục hồi chức năng Việt Nam, tình trạng sa sút trí tuệ tưởng chỉ xảy ra ở người cao tuổi, nhưng ngày càng có nhiều người trẻ có biểu hiện suy giảm trí nhớ, kém tương tác xã hội và đang bước vào ngưỡng sa sút trí tuệ sớm.
Các chuyên gia tâm lý khuyên rằng cha mẹ nên đồng hành, trò chuyện và định hướng để trẻ sử dụng công nghệ một cách an toàn, lành mạnh. Thay vì kiểm soát gắt gao, cha mẹ nên tạo điều kiện để con tham gia những hoạt động ý nghĩa như thể thao, học năng khiếu, kỹ năng sống, hoạt động cộng đồng. Cha mẹ cũng nên xây dựng thời gian biểu linh hoạt nhưng hợp lý, cân bằng giữa giải trí, vận động thể chất, đọc sách và sinh hoạt ngoài trời.
Nếu nhận thấy trẻ có dấu hiệu thay đổi hành vi như cáu gắt, lo lắng, hay rối loạn giấc ngủ, kém tập trung, ngại giao tiếp, buồn chán, học tập sa sút, cha mẹ cần nhanh chóng tìm đến chuyên gia tâm lý để được hỗ trợ và can thiệp kịp thời. Bằng cách cùng nhau cố gắng và xây dựng một môi trường sống lành mạnh, chúng ta có thể giúp trẻ em vượt qua những tác động tiêu cực của thế giới mạng và phát triển một cách toàn diện.